کوه "خامی" یا "خامین" یا به گویش محلی "خومی" ( به معنای تازه و سرزنده) در استان کهگیلویه و بویراحمد و در نزدیکی شهر باشت یکی از کوههای زیبا رشته کوه زاگرس جنوبی است که در غرب و شمال غرب شهر باشت و مابین باشت و شهرستان گچساران به صورت رشته کوهی ممتد واقع شده است.این منطقه کوهستانی در سال ۱۳۸۰ به عنوان منطقه حفاظت شده مورد حفاظت قرار گرفت. کوه خامی پوشیده از درخت بلوط به شکل جنگل‌های تنک می‌باشد.بلوط، زال زالک، بادام وحشی ، ارس از مهمترین پوشش گیاهی و جنگلی مناطق حفاظت شده کوه خامی است. پلنگ، خرس، کفتار، روباه، جوجه تیغی، کل بز، کبک ، تیهو و گراز از مهمترین گونه‌های حیات وحش این منطقه است.

بلندترین قله كوه خامی ، "کَل وُل" با ارتفاع تقریبی ۳۲۰۰ متر است و این کوهستان حدود ۱۰ قله بیش از سه هزار متری دارد.

این كوه از معدود مناطق كوهستانی ایران است كه چون نقاشی چیره دست تمام زیبایی های طبیعی چون جنگل، چشمه ، آبشارها، علفزارها ،گیاهان معطر، رودخانه ها و حیات وحش را در خود جای داده است.

امسال نیز این کوهستان زیبا ما را فراخواند. روز پنج شنبه ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ به همراه یک دستگاه خودرو شخصی از شهرکرد ساعت ۵ بامداد به سمت شهرستان باشت حرکت کردیم. از شهر ها و آبادی های مختلفی همچون: فرخشهر ، سفید دشت ، فرادنبه ، بروجن ، گندمان ، گدارکبک ، دوراهان ، گردبیشه و سپس سه راهی کوشکی را به سمت چپ و جاده لردگان - یاسوج ادامه دادیم ، از روستای جوانمردی ، باغ بهزاد ، سیله ، چنارمحمودی ، کلواری ، یونکی و سپس از پل قرح جاده را مستقیم پیش گرفتیم از پل کتا عبور کرده و به سمت گردنه پر پیچ و خم به سمت پاتاوه ادامه دادیم. جاده پاتاوه - یاسوج را ادامه داده و کمی بعد از یاسوج و در سراب تاوه در سه راهی به سمت راست و جاده بابا میدان را پیش گرفتیم. از آبادی هایی مختلفی همچون : دشت روم ، سرگچینه ، سادات آباد ، پرزه ، قنات ، تنگ محمد صالح گذشتیم و به بابا میدان رسیدیم. به سمت راست جاده را ادامه دادیم. از روستاهای دزدک کوچک ، دهنو ، تل بندو ، عرب خنیمه گذشتیم و به شهر کوپن رسیدیم از پل پریم (پرین) عبور کردیم که بر روی رودخانه تنگ شیو ساخته شده است.پل پریم (پرین) مربوط به دوران‌های تاریخی ساسانیان است و در مرز شهرستان باشت و شهرستان رستم واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سپس به روستای شوش علیا رسیدیم و از کنار پمپ گاز جاده را به سمت راست ادامه دادیم.از روستاهای الاکان ، تل مویزی گذشتیم و وارد شهرستان باشت شدیم. از کمربندی شهر گذشتیم و وارد جاده باشت - چرام شدیم. از کنار روستاهای ، آبدگاه ، پنبه زار ، چشمه دره ، نازنگون ، کزنگان عبور کردیم و قبل از روستای تل چگاه سمت چپ ورودی جاده منطقه گردشگری رودرونه را مشاهده کردیم. ابتدای راه هزینه ورودی را پرداخت کردیم (مبلغ ۵۰ هزار تومن) و حدود سه کیلومتر جاده خاکی نسبتا خوبی را جلو رفتیم و ماشین را در جای مناسبی پارک کردیم. بعد از پیاده شدن و پوشیدن کفش ها و آماده شدن همنوردان ساعت حدود ۱۲ ظهر کوهپیمایی را در راستای غرب آغاز کردیم. وارد دره "موهون" شدیم و در پاکوب پیش می‌رفتیم. البته پاکوب ها و سنگچین ها در طول مسیر زیاد بودند و تشخیص اینکه کدام یک مسیر مورد نظر ماست نیاز به دقت داشت. بعد از حدود یک ساعت پیمایش در دره به سمت جنوب غرب متمایل شدیم و بالاروی را آغاز کردیم. گرمای هوا عرقمان را درآورده بود و دما ۳۷ درجه تخمین زده می‌شد. که در این موقع سال برای ما عجیب بود. خوشبختانه ابرها آمدند و کمی نسیم خنک شروع به وزیدن کرد. هر چه جلو می‌رفتیم زیبایی های مسیر چشم نواز تر می‌شدند. ساعت حدود ۱۴ به چشمه معروف "تَر سنگ" یا "تورٌه سنگ" رسیدیم. در کنار چشمه وعده ناهار نیز میل کردیم. بعد از توقفی که داشتیم ساعت ۱۵ کوهپیمایی را از سر گرفتیم. شیب مسیر کمی بیشتر شد ولی آهسته و پیوسته پیش می‌رفتیم.

مسیر را به سمت بالا ادامه داده و از کنار یادبود مرحوم البرز زارعی نیز گذشتیم. که در سال ۱۳۹۹ در آتش سوزی جنگل های دیل گچساران دارفانی را وداع گفت (روحش شاد). در پاکوب پر پیچ و خمی پیش می‌رفتیم و از کنار صخره‌ها به شکل تراورس عبور کردیم و به سمت جنوب شرق متمایل شدیم. در قسمت هایی از مسیر آنتن دهی موبایل و دسترسی به اینترنت وجود داشت. بعد از رسیدن به دشت سرسبز و پهناوری در ارتفاع تقریبی ۲۲۰۰ متر کمی ارتفاع کم کرده و به سمت محل کمپ پایین رفتیم. ساعت ۱۷:۴۰ به چشمه "آب نو" یا "اُو نو" یا "نوبر" رسیدیم. در محل مناسبی روبروی چشمه کمپ خود را برپا کردیم. طبیعتگردان مختلفی از شیراز ، یاسوج و.. در محل حضور داشتند و منطقه کمی شلوغ بود. شب را در فضای دلنشینی سپری کردیم. رگبار جزئی باران شب هنگام ، گاهی نوازشمان می‌کرد.

روز جمعه ساعت ۴:۳۰ صبح از خواب بیدار شده و با دیدن آسمان صاف و ستاره ها از نگرانی مان بابت بارندگی کاسته شد. بعد از خوردن صبحانه و آماده سازی کوله حمله کوهپیمایی را ساعت ۵:۳۵ آغاز کردیم. دو نفر از همنوردان با توجه به شرایط توان بدنی خود شب گذشته از صعود به قله انصراف داده بودند. در جهت شمال غرب و در شیب ملایم راه را طی می کردیم. ابرها دوباره پدیدار شدند و چیزی نگذشت که شروع به باریدن کرد. رگبار باران کمی شدید شد و در مدت کوتاهی خیسمان کرد. پوشاک گرتکس و ضد آب ما مناسب نبودند و با توجه به وزش باد کمی احساس سرما نیز می‌کردیم. بعد از حدود سی دقیقه پیمایش شدت بارش کاسته شد و گاهی باران متوقف می‌شد. ولی با توجه به شرایط پوشاک تیم و احتمال دادن شروع بارش دوباره از صعود قله انصراف دادیم. و مسیر بازگشت را پیش گرفتیم. در مسیر بازگشت به همراه دو همنورد دیگر که در حال طبیعت‌گردی و لذت بردن از حال و هوای طبیعت بودند جمعا کمی به گشت و گذار در حوالی منطقه مشغول شدیم. ساعت ۷:۲۰ به محل کمپ برگشته و بعد از جمع آوری وسایل و چادر ها به راه افتادیم. باران با شدت و ضعف دوباره شروع به باریدن کرد. بعد از رسیدن به تابلوی یادبود البرز زارعی مسیر بازگشت را کمی تغییر دادیم و به سمت شرق متمایل شدیم. در پاکوب مشخصی پیش می‌رفتیم. اکثر گروه ها و افراد از این مسیر استفاده می‌کنند.

باران بهاری طراوت خاصی به منطقه داده بود و حال و هوای جان آدمی را صفا و روشنی می‌بخشید.

به قول سهراب سپهری :

فکر را، خاطره را، زیر باران باید برد

با همه مردم شهر ، زیر باران باید رفت

دوست را، زیر باران باید دید

عشق را، زیر باران باید جست

ساعت ۱۰:۱۵ به اقامتگاه بوم‌گردی غریب رسیدیم. محل بسیار کثیف و شلوغ بود و از دیدن این زشتی در میان این همه زیبایی تأسف خوردیم. این محل را به سرعت ترک کرده و به پایین سرازیر شدیم. با توجه به نظر همنوردان که علاقمند به دیدن آبشار خامی بودند مسیر را به سمت جنوب شرق تغییر دادیم و ساعت ۱۱:۳۵ به ابتدای دره رسیدیم. در همان ابتدای مسیر دره توقف کرده و ناهار را صرف کردیم. بعد از وعده غذایی عده ای از همنوردان در محل ماندند و عده ای به سمت آبشار رفتند که رفت و برگشت حدود ۴۰ دقیقه زمان برد. ساعت حدود ۱۳ در جهت شمال شرق مسیر بازگشت را همگی پیش گرفتیم. از کنار شالیزارهای برنج عبور کردیم و بعد از چند فراز و فرود کوتاه ساعت ۱۳:۳۵ به پای ماشین رسیدیم. لباس و کفش ها را عوض کرده و کوله پشتی ها و وسایل را در ماشین گذاشتیم و ساعت حدود ۱۴ به سمت شهرکرد راهی شدیم. ساعت ۱۹:۴۰ به شهرکرد رسیدیم و برنامه به سلامت به پایان رسید.

مجموع پیمایش حدود ۲۰ کیلومتر

ارتفاع پایین ترین نقطه: حدود ۱۱۹۰ متر

ارتفاع بالاترین نقطه : حدود ۲۲۷۰ متر

مجموع ارتفاع صعود شده در دو روز حدود ۲۹۰۰ متر

مجموع کاهش ارتفاع در دو روز حدود ۲۹۰۰ متر

وضعیت آب و هوا :

پنج شنبه - آفتابی از عصر نیمه ابری

جمعه ابری - رگبار باران

وزش باد حدود ۵ الی ۲۵ کیلومتر

کمینه دما حدود مثبت ۱۱ درجه - بیشینه دما حدود مثبت ۳۷ درجه